AKP ve MHP marifetiyle hazırladığı 40 maddelik “sansür yasası” teklifinin TBMM Umumi Kurulu’ndaki görüşmelerinde bugün 14. Yön bile akseptans edildi. Basın Kartı Komisyonu’nun uzuv sayısı, AKP-MHP’nin “komisyonun henüz plüralist ve murahhas ayla getirilmesi için” verdiği önergenin akseptans edilmesiyle 9’dan 19’a yükseltildi.

Kamuoyunda “Sıkı Denetim yasası” olarak nitelendirilen “Basın Kanunu ve Bazen Kanunlarda Fark Yapılmasına Dayalı Yasa Teklifi” görüşmeleri TBMM Genel Kurulu’nda zaman 3’üncü özellik ile başladı.

Konu 3’e bakarak: Rastgele alçak eserde, basıldığı düzlük ve ruz, basımcının ve varsa yayımcının adları, varsa ticari unvanları ve işyeri adresleri gösterilecek. Bilgi ajansı yayınları aut seçkin kalem süreli yayında, ayrıca yönetim yeri, sahibinin, varsa temsilcisinin, sorumlu müdürün adları ve yayının türü gösterilecek.

5187 basit Basın Kanunu 4’üncü maddesine eklenen 3’üncü omur ile genel ağ fen sitelerinde antrparantez, zindelik gösterdiği gelişim yeri adresi, ticari unvanı, elmek adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile meydan sağlayıcısının adı ve adresi kendileri ilgili genel ağ süresince kullanıcıların asıl sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurulacak. İnternet bilgelik sitelerinde bir içeriğin ilk defa sunulmaya başlandığı tarih ile ahir güncelleme tarihleri, seçkin erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilecek.

Kabul edilen takrir ile 4. Maddede; 5187 sınırlanmış Basın Kanunu’nun 7’inci maddesinin ikinci fıkrasında yapılan fark ile Mütemadi yayınların çıkarılması amacıyla, Matbuat İlan Kurumu hesabına Cumhuriyet Başsavcılığına beyanname verilmesi yeterli olacak.

Teklifin kabul edilen 5.maddesine bakarak; Beyannamenin ve eklerinin gerekli yahut esas bilgileri içermemesi veya nişane sahibinin yahut temsilcisinin veya sorumlu müdürün 5 inci ve 6 ncı maddelerde yazılı şartlara ehil olmaması halinde, savcılık; beyannamenin verilmesinden itibaren iki hafta içre eksikliğin giderilmesini veya gerçeğe aykırı bilgilerin düzeltilmesini kitap sahibinden isteyecek. Bu istemin tebliği tarihinden itibaren iki hafta içerisinde yerine getirilmemesi halinde, müddeiumumilik yayımın durdurulmasını asliye ukubet mahkemesinden rica edecek. Murafaa ise arz geç iki hafta süresince değişmeyen verecek. Mahkemenin vereceği karara itiraz yolu peyda olacak. Sorumlu müdürün bu görevden ayrılması halinde, yenisi nasıp edilinceye büyüklüğünde takı yapıt sahibine yahut temsilcisine aittir.

İnternet medyasının ürün nüshalarını Cumhuriyet Altını Başsavcılığına tasdik etmesini içeren Husus 6’ya bakarak: Matbaacı, bastığı rastgele tuh¨rlü yayının imzalı iki nüshasını, dağıtım yahut yayımın yapıldığı çevrim, mahallin Cumhuriyet Altını Bas¸savcılıgˆına teslim etmekle yu¨ku¨mlu¨. Bu yu¨ku¨mlu¨lu¨k, basılmıs¸ eserin ic¸erik ve bic¸nişane yo¨nu¨nden seçme degˆis¸ikligˆi ic¸muazzez elan sonraki basımları ile bire bir basımları ic¸mağara dahi gec¸erli olacak.

HABER SİTELERİ YAYINLARI İKİ YIL SAKLAYACAK

İnternet selen sitesinde yayınlanan içerikleri, gerektiğinde kâm eden Cumhuriyet Altını Başsavcılığına doğrulama yapılmak için doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki sene süre ile koruma görevlisi edilecek. Karar mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun genel ağ bili sitesine yazılmış olarak bildirilmesi halinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar anket ve takibat konusu iz kaydının saklanması zorunlu olacak.

MARIFET KALDIRILSA BİLE DÜZELTME VE CEVAP METNİ ANA SAYFADA 1 HAFTA SÜRESINCE YAYINLANACAK

İnternet malumat sitelerine tekzip yayınlama zorunluluğu getiren 7.konu ise şöyle:

“İnternet bilgi sitelerinde ise kötülük gören kişinin düzelti ve yanit yazısının; sorumlu başmuallim, tek düzeltme ve eklenmiş yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren bildirme geç tıpkı periyot içinde, ilişkin yayının meydan aldığı sermaye ve sütunlarda, URL bağlantısı görmek aracılığıyla, ayrımsız puntolarla ve aynı şekilde afişe etmek zorundadır. Nişane hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması evet dahi internet bilgi sitesi marifetiyle içeriğin kendinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve karşilik metni ilgilendiren yayının yapıldığı internet veri sitesinin anne sayfasında ayrımsız hafta süreyle yayımlanır.”

“BASIMCI” İBARESİNE, “TESLİM VE SAHABET YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜ YERİNE GETİRMEYEN İNTERNET MARIFET SİTESİ MESUL BAŞMUALLIM” EKLENDİ

Kabul edilen 8’inci maddeye bakarak; 5187 Çevrilmiş Kanun’un 17’nci maddesinin başlığı, “Teyit ve vikaye yükümlülüğüne inkıyat” şeklinde değiştirildi. Maddenin ayrıca bir numara fıkrasında saha kayran “basımcı” ibaresi ise “Basımcı ile teyit ve müdafaa yükümlülüğünü hesabına getirmeyen internet selen sitesi sorumlu müdürü” namına değiştirildi.

Günce süreli yayınlar ve ayrıksı kısık asar yönünden dava açım süreleri ve bu sürelerin hangi devir başlayacağına ilgili hükümlerin belirlendiği ve internet malumat sitelerinin da bu şümul alındığı Özellik 9 şöyle:

“Yassılaşmış eserler yahut genel ağ haber siteleri tarafından işlenen veya bu Kanunda öngörülen değişik suçlarla ait ceza davalarının tıpkısı yargılama şartı namına, günlük devamlı yayınlar ve genel ağ haber siteleri yönünden dört kamer, diğer kısık asar yönünden altı ay içre açılması zorunludur. Bu süreler basılmış eserlerin Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edildiği tarihten, genel ağ marifet siteleri üzere ise habere ilişkin suç ihbarının yapıldığı tarihten başlar. Basılmış eserlerin Cumhuriyet Altını Başsavcılığına doğrulama edilmemesi halinde yukarıdaki sürelerin bidayet tarihi, suçu oluşturan fiilin Cumhuriyet Başsavcılığı vasıtasıyla öğrenildiği tarihtir. Fakat bu süreler, Türk Ukubet Kanunu’nun sevgili zamanaşımına ilgili maddesinde öngörülen sürelerin yarısını aşamaz ve bu süre sonunda yayının yenilenmesi abes ile suçun is ettiğinin belirlendiği hallerde, sorun zamanaşımı süresi kamu yerine uygulanır.

Sorumlu müdürün ve mesul müdürün sınırlanmış olduğu yetkilinin alın çıkmasına rağmen yayımlatıldığı sav edilen eserden kontekst yayımlatan aleyhine açılacak sav yönünden süre, mesul başmuallim ve mesul müdürün sınırlı olduğu yetkili üzerine verilecek aklanma kararının kesinleşmesinden itibaren başlar. Sorumlu müdürün yayımlanan eserin sahibini bildirmesi yerinde, eser sahibi aleyhine açılacak davada süre, tebligat tarihinden itibaren başlar. Kovuşturulması şikayete mecbur suçlarda ülkü küşat süreleri, cürüm için kanunun öngördüğü ülkü zamanaşımı süresini aşmamak üzere, suçun işlendiğinin öğrenildiği tarihten başlar. Amme davasının açılması cevaz yahut değişmeyen alınmasına bağlı olan suçlarda, izin yahut değişmeyen amacıyla gerekli başvurunun yapılmasıyla sorun açım süresi durur. Durma süresi dört ayı geçemez.”

BASIN KARTI RESMİ NİTELİKLE KİMLİK OLACAK

Teklifin 10’uncu maddesinde basın kartı türleri; “Göreve ilişkin basın kartı, Mütemadi basın kartı (yabancılar için), Eğreti matbuat kartı (eller amacıyla), Erkin matbuat kartı, Sonsuz basın kartı” adına belirlendi. Maddeyle antrparantez basın kartının da resmi nitelikte etiket olduğu yazaya kenarlı olacak.

“CUMHURBAŞKANI KARARIYLA TESPİT EDİLEN TOPLUM ÖRGÜTÜ VE VAKIF YÖNETİCİLERİNE BASIN KARTI VERİLECEK

Kabul edilen 11’inci özellik birlikte ise basın kartının kimlere verilebileceği düzenlendi. Buna göre; Türkiye’bile canlılık gösteren iletişim araçları kuruluşlarının Türk vatandaşı medya mensuplarına; devamlı yayınların sahiplerine veya hukuksal can temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarına; iletişim araçları kuruluşları adına akıntı fail ve fariza alanı Türkiye’yi havi ecnebi iletişim araçları mensupları ile fariza alanı Türkiye’yi kapsamamakla beraber arızi tıpkısı süreyle Türkiye’ye selen gayeli gelen ecnebi medya mensuplarına; daraç dışında eser eden medya kuruluşlarının, Türk vatandaşı sahiplerine ve çalışanlarına; mikro dışında serbest gazetecilik fail Türk vatandaşı iletişim araçları mensuplarına; medya alanında bakım veren amme kurum ve kuruluşlarında ve kamu kurum ve kuruluşlarının yürüttükleri müşavere hizmetlerinde etkin kamu personeline; medya alanında neşelilik göstermeleri üzere, sendikalar ile amme yararına faaliyette bulunduğu Cumhur Reisi kararıyla tayin edilen cemiyet ve vakıfların yöneticilerine verilecek.

BASIN KARTI ALGI KİŞİLERİN; ILETIŞIM ARAÇLARI FAALİYETİ DIŞINDA TİCARİ FAALİYETİ OLMAMASI GEREKİYOR

12’nci maddede; matbuat kartı alabilecek kişilerin şartları belirledi. Buna bakarak;

“18 yaşını cingöz olması,

Bildirme az lise yahut dengi benzeri eğitim bilimi kurumundan çıkışlı olması,

Kısıtlı yahut amme hizmetlerinden yasaklı olmaması,

ç) 26/9/2004 günlü ve 5237 az Türk Ukubet Kanunu’nun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa üstelik; isteyerek işlenen aynı suçtan belde 5 sene yahut daha çok süreyle dam cezasına ya dahi şantaj, arakçılık, sahtekârlık, ayyarlık, güveni kötüye istimal, dalavere şehadet, hile yere yemin, bühtan, cürüm batıl, müstehcenlik, fuhuş, dolanlı iflas, zimmet, irtikap, idrak, kaçakçılık, ihaleye ara bozuculuk kurca, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini tezkiye suçları ile tensel dokunulmazlığa alın taksirat, kamu barışına karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine cebin taksirat, milli savunmaya karşı suçlar, azamet sırlarına alın taksirat ve espiyonaj suçlarından hâkimiyet giymemiş olma.

d) 12/4/1991 tarihli ve 3713 çevrilmiş Terörle Savaşım Kanunu’nun 3 üncü maddesinde sayılan terör suçları ile 4 üncü maddesinde aziz terör amacı ile işlenen suçlardan yahut 6 ıncı maddede tamlanan taksirat ile 7/2/2013 tarihli ve 6415 çevrilmiş Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Için Kanunun 4 üncü maddesi layıkıyla hüküm giymemiş olması,e) Bu Kanunun 25 inci maddesinin ikinci fıkrasında meydan düz suçlardan buyruk giymemiş olması,f) 13/6/1952 günlü ve 5953 sınırlanmış Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Yasa hükümlerine akla yatkın anlaşma yapmış olması ve zorlayıcı sebepler dışında işten ayrıldığı tarihten itibaren aynı aydan aşkın olmamak için vuzuh vermeden çalışmasıg) Iletişim Araçlari faaliyeti dışında ticari faaliyette bulunmaması şarttır.

Basın kartı arzu eden mütemadi nişane sahipleri veya tüzel güç temsilcileri ile radyo ve televizyonların yönetim kurulu başkanlarında amme gelgel ve kuruluşlarında basın kartı alabilecek çalışanlarda ve yabancı basın-im kuruluşlarından etkin Türk vatandaşı iletişim araçları mensuplarından basın kartı dilek edenlerde bir numara fıkranın (f) ve (g) bentlerinde belirtilen koşullar aranmaz.

Daima ve azade basın kartı rica edenler ile Türkiye Radyo Göstergeç Kurumu vasıtasıyla göreve bağlı basın kartı istek edenlerde bir numara fıkranın (f) bendinde belirtilen kayıt aranmaz.”

YABANCI BASIN MENSUPLARINDA, BASIN KARTI İÇİN ÇALIŞMA İZNİ ŞARTI ARANACAK

Kabul edilen 13’üncü maddeye göre; yabancı basın mensuplarının basın kartı alabilmek üzere; “iş izni” şartı aranacak. Yabancı matbuat mensuplarının çalıştıkları medya kuruluşları marifetiyle görevlendirme belgesi; sadık bulundukları kuruluşun dümen merkezinin bulunduğu ülkenin Türkiye’deki büyükelçilik, elçilik veya konsolosluklarından aldıkları ikram mektubunu ibraz etmeleri durumunda “karşılıklılık esası gözetilerek” matbuat kartı alabilecekler.

BASIN KARTI KOMİSYONU UNSUR SAYISI 19’A YÜKSELTİLDİ

Matbuat Kartı Komisyonu’na ait olan 14’üncü maddede; var olan 9 nefis örgen sayısı AKP-MHP’nin kabul edilen kuma önergesi ile 19’a yükseltildi. İletişim Başkanlığı’nı baziçe fail üye sayısı 2’den üçe çıkarıldı; Ankara, İstanbul ve İzmir illeri dışındaki basın-iz meslek kuruluşlarının cemaat ve/yahut çalışanları yoluyla kurulmuş matbuat-işaret çığır kuruluşlarından arz aşkın basın kartı sahibi üyesi kâin patika kuruluşu tarafından belirlenecek “ayrımsız organ” hesabına “dört örgen”; su¨rekli nitelikte basın kartı sahipleri arasından Bas¸kanlıkc¸a sec¸ilecek “tıpkı unsur” yerine “dört örgen” getirildi. Ayrıca iştirakçi sendikalarına maruf aynı örgen bile ikiye çıkartılırken, iletis¸eser faku¨ltesi dekanları veya matbuat kartı sahibi gazeteciler arasından Bas¸kanlıkc¸a belirlenecek bire bir namına 3 yaşama üstelik komite üyesi olacak. Böylelikle Basın Kartı Komisyonu uzuv sayısı 9’dan 19’a yükseldi.

Teklif üzerindeki görüşmelere; 11 Ekim 2022 Salı günü devam edilecek.