Gürcistan üzerinden yıllık kısaca 15 bin tırla revan 230 milyon dolarlık Türkiye- Ermenistan ticaretinin doğrudan yapılmasını değerlendiren dip düzem tıpkı Dışişleri yetkilisi, “Seçme iki yan üstelik muktezi esneklikler sergileyerek ilişkilerin olumlu ayrımsız noktaya evrilmesini sağlayabilirse bu, gelişigüzel iki ülke açısından bile kazan kulaklı niteliği taşır.” dedi.

Üst dozaj bir Dışişleri yetkilisi, Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine ait gazetecilere değerlendirmede bulundu.

Sürecin, iki taraf açısından birlikte normalleşme sürecinden ziyade “atılganlık artırma süreci” kendisine görüldüğünü kaydeden art düzem çıkışlı, tarafların büyük beklentiler ortaya koyup büyük sahne kırıklıkları ortaya çıkarmamak amacıyla atılganlık artırıcı adımları tek biricik atma ve değme adımın benzeri sonrakini desteklemesi kadar tıpkısı yaklaşım benimsediğini söyledi.

Hususi temsilcilerin süreci adım adım ileriye taşıma üstüne mutabık olduğunu rapor fail çıkışlı, “Şu andaki uzanım Türk-Ermeni ilişkilerinde matlup tablo değildir ve bu tablonun matlup tabloya evrilmesi amacıyla ceht yayımlamak gerekir.” diye konuştu.

İki mevki hususi temsilcilerinin hamaset artırıcı önlemler üstünde çalıştığını ve serencam namına 1 Temmuz’da yaptıkları düet görüşmede iki somut öneri üstünde mutabakata vardıklarını kaydeden yetkili, “Bu, tıpkı tören düzeni imzalanması anlamında değil, ağız ağıza iki hususi temsilcinin önümüzdeki dönemde atılacak iki pare büzük artırıcı ilaç üzerindeki mutabakatını yansıtıyor. Bu çerçevede mutabakata varmaktan birlikte öte bunların gerçekleştirilmesi konusundaki çalışmaların başlatılması üzerine mutabakata vardılar. Bu, süreci tavsatmak anlamında değil, proses sonrasında yaşanabilecek birtakım sıkıntılar olacak olursa şiddetli beklentilerden kaynaklanan fon kırıklıklarına öğün açmamak amacıyla bu şekilde kaleme alındı.” ifadelerini kullandı.

Dışişleri yetkilisi, bu adımlardan ilkinin kargo uçuşlarıyla ilişik olduğunu hatırlatarak şunları söyledi:

“İki devlet makamlarının zat aralarında görüşerek kişi içinde atılması gereken maharet adımları var, benzeri kütle teknik detayı var. Bunları fakat o konunun uzmanlarının düğme oturup belirlemesi gerekir. Onun üzere bundan sonraki aşamada iç ödevlerimizi yapıyoruz. Eksik prosedürler ya üstelik dokümanlar nedir, belirlenmesi müstelzim ustalık detaylar nedir, bunun üzerinde gelişigüzel iki taraf birlikte çalışıyor. Ümit ediyorum kim ilkgüz kocaoğlan ortamında çok gecikmeden iki mutluluk ilişik makamlarını bire bir araya getireceğiz ve onların bu konudaki maharet konularda görüş alışverişinde bulunmalarını sağlayıp sonrasında sürecin birden hayata geçirilmesini sağlayabilecek noktada olacağız.”

“Dangadak Harabeleri’ndeki tarihi köprünün onarılması, kırıcı tıpkı cesaret artırıcı önlem mümkün”

Üçüncü büyüklük vatandaşlarının çizgi geçişleriyle ilişkin sürecin ise tahril kapılarının bulunduğu bölgelerdeki altyapı zımnında teferruatlı süreceğini beklediğini kaydeden mezun, sahadaki fiziki şartların geçişlerle ilgili oluşturduğu risklerden saraka etti.

Bu kapsamda Dışişleri Bakanlığından tıpkısı heyetin, Iğdır ve Kars’taki Alican ve Akyaka Eksen Kapılarını mülakat ettiğini söyleyen mezun, “Kül ait kurumların temsilcileriyle bir toplantı yapıldı. O toplantıda eldeki bilgiler paylaşıldı, düşünülenler ve sürecin elbette yürümesinin öngörüldüğü anlatıldı. Anlaşıldı ki durumunda koparmak gerekiyor. Sahadaki resim çok farklı. Ermeni tarafında de yapılması gerekenler var. Alican’birlikte tıpkısı güreşçi köprüsü var 178 metre uzunluğunda, 1940’larda yapılmış. Köprünün otobüs taşıyıp taşımayacağını bilmiyoruz.” diyerek konuştu.

Kapılardaki altyapının yenilenmesi üzere yapılacak çalışmaların kış şartlarında yapılmasının üstelik zorluklarına belen fail mezun, “Larpadak Harabeleri’ndeki tarihi İpekyolu Köprüsü’nün tıpkı ayağı Ermenistan, aynı ayağı Türkiye topraklarında. 93 Harbi’nde Moskof askerler tarafından yıkılmış. Onun onarılması, çok ciddi benzeri cüret artırıcı tılsım olanaklı. Bütün bunların yapılması için fiziksel şartların üstelik ergonomik olması lazım. Kış aylarında hakeza bir şeye girişilemez.” değerlendirmesini yaptı.

İki ülkenin beceri heyetleri arasındaki çalışmalarda tez edilmesi gerektiğini belirten çıkışlı, esas sürecin, bu makamların çalışmasıyla başlayacağını kaydetti.

Yetkili, bu toplantıların peşi sıra Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci hususi temsilcileri Serdar Kılıç ve Ruben Rubinyan’ın müteakip hamaset artırıcı adımları masaya yatıracağını birlikte anlatım ederek “Ayakları yere kuvvetli basan şekilde gezmek lazım ve seçme iki kamuoyunda katmerli beklentilere kez açarak görüntü kırıklığı yaratmamak lazım. 1 Temmuz’bile üçüncü ülke vatandaşlarının temel geçişleri üstüne değişmeyen alındıktan bilahare Ermenistan tarafında insanlar evlerini butik otellere, restoranlara çevirmeye başlamış. Yoğun bire bir ümit var. Bu durumu dahi hayalet kırıklığına dönüştürmemek lazım.” dedi.

Hedef bölgede kalıcı hazar ve abra

Tarafların, Ermenistan medyasında düzlük düz Azerbaycan’ın birlikte Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin benzeri parçası olduğuna ait haberleri değerlendirdiğini kaydeden çıkışlı, lehçe süreçlerin müspet ya üstelik münasebetsiz etkilerinin stratejik benzeri töz olduğunu dile getirdi.

Yetkili, bu nedenle Türkiye-Ermenistan ilişkilerindeki olumlu adımların diğer lehçe süreçlere bastırık etmesinin hedeflendiğini aktardı.

Türkiye’nin hedefinin çabucak Türkiye-Ermenistan evet üstelik Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi değil, bölgede temelli barış ve istikrarı terazi hedefi olduğunu kaydeden yetkili, “Öyle bire bir son elde edilmeli ki bölgenin genelinde kalıcı istikrarın sağlanmasına katkıda bulunulsun.” ifadelerini kullandı.

Yetkili, Gürcistan üzerinden giden Ermenistan-Türkiye ticaretinin aracısız yapılmasının, Ermenistan ekonomisine yapacağı etkiye üstelik meni ederek şunları söyledi:

“Ermenistan açısından baktığımızda bizim Ermenistan’la almanak 230 milyon dolar civarında benzeri ticaretimiz var. Bu tecim, 15 bine yakın tırın Gürcistan üzerinden gitmesiyle yapılıyor. Bunu aracısız yapabildiğiniz takdirde bunun Ermenistan’ın iktisadi yaşamı üzerindeki yaratacağı olumlu yansımayı dikkate almak ve bu çerçevede bile Ermenistan aracılığıyla az buçuk daha yararlı bire bir büyüklenme zarfında olunması gerekir diye düşünüyorum. Sonuncu kendisine günün koşullarını değil, bu sürecin ileriki aşamada iki büyüklük ekoları üzerindeki etkilerine birlikte çağrıştırmak lazım. Türkiye açısından 230 milyon dolar çok nazik aynı cirim değil, kaç günce dış ticaretimize istikbal kıymet bilmiyorum amma netice itibariyle sınırın özge tarafında Erivan var 1 milyon kesir nüfusuyla, Gümrü var Akyaka’nın karşısında. Rastgele iki taraf üstelik muktezi esneklikler sergileyerek ilişkilerin müspet bir noktaya evrilmesini sağlayabilirsek bu rastgele iki mutluluk açısından birlikte kulaklı kazan niteliği taşır.”

Sonuç dönemde Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile Ermeni mevkidaşı Ararat Mirzoyan’la Antalya Diplomasi Forumu (ADF) kapsamında görüşmelerini ve Reisicumhur Recep Tayyip Erdoğan ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan arasındaki telefon görüşmesini değerlendiren Dışişleri yetkilisi, iki görüşmenin birlikte olumlu geçtiğini kaydetti.

Bir sonraki konuşma Eylül ayında türlü

Yetkili, Mirzoyan’ın katıldığı Antalya Diplomatlık Forumu’na (ADF) Ermenistan normalleşme süreci özel temsilcisi Rubinyan’ın üstelik katılması için Türkiye’nin ısrarcı olduğunu aktardı.

Türkiye ve Ermenistan’ın birbirine düşman topraklar olmadığını kaydeden yetkili, temas iki ülkenin normalleşme süreci temsilcilerinin iki ülkeye üstelik rahatlıkla gidebileceğini vurguladı.

Zengezur koridorunun açılmasının bildirişim kanalları açısından bölgede kullanılmamış alternatifler yaratabileceğine belen fail mezun, bunun müspet sonuçlanmasının Türkiye’ye üstelik olumlu etkisi olabileceğini belirtti.

Üst düzem Dışişleri yetkilisi, Türkiye’nin ahir müzakerelerin Ermenistan evet birlikte Türkiye’bile yapılması üzere ısrarcı olduğunu, üçüncü aynı ülkede buluşulmasının manalı olmadığı mesajını ileterek sürecin son evre dolgunca ve yapıcı ilerlediğini vurguladı.

Yetkili, Ermenistan’ın benzeri sonraki toplantının Türkiye ya de Ermenistan’birlikte yapılması amacıyla bazen konkre ve ati adımlar atılmasını beklediğini da dile getirdi.

Türkiye ile Ermenistan arasında atılan mevcut adımların peşi sıra, ilgili kurumların eksikliklerin giderilmesi konusunda çalıştığını tabir eden çıkışlı, tıpkı sonraki toplantının eylül kocaoğlan ortamında yapılmasını beklediklerini söyledi.

Üst düzey Dışişleri yetkilisi, Türkiye-Ermenistan taraflarının paçarız görüşmesinin çokça yüce olduğunu belirterek kimi konuların ise bu aşamada görüşülmesinin olumlu külfet yapmayacağını rapor etti.

Özellikle Avrupa’da Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine olan rabıta aşkın

Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin bitmeme etmekte olduğunun hem iki ülke kamuoyuna hem birlikte üçüncü ülkelere yansıtılması gerektiğinin altını çizen çıkışlı, alelhusus Avrupa’de Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine şişman tıpkısı ilginin olduğunu söyledi.

Üst düzey yetkili, Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine olan ilginin, bölgeye yaratacağı olumlu etkinin farkında olunması dolayısıyla Ermenistan-Azerbaycan normalleşme sürecine olan ilgiden çokça daha aşkın olduğuna işaret etti.

Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan normalleşmesinin başarıya ulaşmasının bölge üstünde banko olumlu etkisinin olacağını vurgulayan mezun, bölgede kalıcı sulh ve istikrara gerekseme olduğunu vurguladı.

Üst düzey mezun, hesaplı sorunlar zımnında Ermenistan tarafında Türkiye ile ilişkilerin düzelmesi üzerine “çok müspet aynı bakış açısı” olduğunu belirterek Ermeni toplumunun çatışmalardan yıldığını ve siyasal istikrar beklentisi içre olduğunu söyledi.

Ermenistan kamuoyunun beklentisi şişman

Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine ilişkin Ermenistan kamuoyunda iri bire bir beklenti olmasının beraberinde normalleşmeye alın olanların üstelik bulunduğunu anlatan çıkışlı, buna karşın bu karşıtların topluluk içerisindeki etkinliklerinin azaldığını kaydetti.

Yetkili, bu sürece ana alın olanların Ermeni diasporası olduğunu belirterek fakat Ermeni diasporasının da mütecanis ayrımsız çatı olmadığını, diaspora içindeki Türkiye-Ermenistan normalleşme süreci karşıtlarının toplumun hepsi vasıtasıyla benimsenen tıpkısı akıntı tarzı olduğu yönündeki teziyle cereyan etmemek gerektiğini söyledi.

Ermenistan ile normalleşme sürecinde cüret artırıcı yöntemlerle temel atılması gerektiğini kaydeden çıkışlı, ancak böyle yapılırsa ayrımsız yere varılacağının altını çizdi.

Üst düzem yetkili, Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecinin 2009 sürecinden ayrımlı olduğunun, bununla birlikte bire bir vesika imzalanması üzere konkre adımların atılmasının galiba tıpkısı olgunlaşmanın peşi sıra konuşabilecek şeyler olduğunun altını çizdi.

Türkiye’nin sınırlarındaki mayınları Ottowa Sözleşmesi kapsamında kaldırdığını anlatan çıkışlı, Ermenistan sınırındaki mayın temizliğinin normalleşme sürecinden kısaca 2 yıl geçmiş söz konusu geçim kapsamında başladığını, süreçle ilgisi olmadığını fakat bunun ilerleyici dönemde Türkiye-Ermenistan normalleşme sürecine birlikte katkı sunabileceğini söyledi.

Cumhur Reisi Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Paşinyan görüşmesinin gerçekleşmiş olmasının üstelik çivi başına oylumlu olduğunu üstelik kaydeden Dışişleri yetkilisi, Paşinyan’ın bazen gerçeklerden hareketle pozitif adımlar atmaya çalıştığını ifade etti.

Rusya’nın dahi normalleşme sürecine bindi verdiğini belirten çıkışlı, Türkiye’deki Ermeni cemaatinin önde gelenleriyle Özel Dil Avcısı Kılıç’ın görüştüğüne, iki mutluluk temsilcileri arasındaki görüşmelerin Ermenistan evet bile Ankara’üstelik yapılmasının ruhsal etkisinin şişman olacağına vurgu yaptı.

Yetkili, Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki serencam dönemde yaşanan gerilimlere bile bel ederek “Sürecin bu zümre gerginlikleri engellemeye şüphesiz katkısı olacak, buna çağrıştırmak geçişsiz.” dedi.