BBC’nin konuştuğu sakat mahkumlar Rusya’daki cezaevlerinde sistemli azap ve tecavüze maruz kaldıklarını anlattı. Bu kök istismarları sergileyen kaynak kayıtları sabık yıl sızdırılmıştı.

Uyarı: Bu selen rahatsız edici görüntüler ve cinsel tacize ilişkin teferruat içermektedir.

Rusya’nın güneybatısındaki Saratov mahbes hastanesi geçen sene mahkumlara yapılan işkencelerin tüyler ürpertici görüntülerinin tıpkısı adam hakları kuruluşuna sızdırılması ve arsıulusal medyada haberlerinin vadi almasıyla gündeme gelmişti.

Aleksey Makarov, 2018 yılında darp suçundan aldığı 6 yıllık cezanın kalanını fethetmek amacıyla Saratov cezaevine nakledilmeden önceki buranın yara şöhretini duymuştu.

Eksantrik cezaevlerinden Saratov cezaevindeki hastaneye gönderilen mahkumlar, kendilerine merbut kapılar ardında ezinç yapılabilmesi için düzmece tıbbi gerekçeler uydurulduğunu söylüyordu.

Rusya cezaevleri hemencek aceleten hiçbir bağımsız milletvekili denetime tabi değil. Mahbes hastaneleri ise karantina kuralları nedeniyle daha de denetimden ırak.

Makarov, doğrusu hastaydı. Tüberküloz teşhisi konmuştu ve durumu nedeniyle namına dokuz canlı dokunulmamasını umuyordu.

Fakat orada tutulduğu müddet içerisinde iki öğün tecavüze uğradığını anlatıyor.

Mağdurlar ve uzmanlar Makarov ve gayrı mahkumların maruz kaldığı taciz ve istismarın tamamıyla mahbes yönetiminin bilgisi ve onayı dahilinde gerçekleştiğini, henüz sonraları mahkumlara şantaj ve yıldırma malzemesi adına kullanıldığını söylüyor.

İlk posta 2020’dahi azap gördü

Büyük gürültü yaratan sızdırılan işkence görüntüleri Rusya hükümetini skandalla ilişkin adımlar atmaya zorladı.

Bağımsız Zalim iletişim araçları projesi Proekt’e göre 2015 ile 2019 ortada Rusya ve merbut bölgelerindeki cezaevlerinin yüzdelik 90’ından eziyet şikayetleri gelmişti.

Fakat çok aheste hareket ediliyordu.

BBC bu döneme ilişkin binlerce murafaa belgesini inceledi ve yeryüzü yavaş mahkum istismarı davalarında 41 dam görevlisinin suçlu bulunduğunu tespit etti. Fakat bunların az daha yarısının cezaları ertelenmişti.

BBC ayrıca Makarov karışma birçok çarkıt mahkumla cezaevlerindeki deneyimlerini konuştu.

Makarov ilk kez 2020 Şubat’ında azap gördüğünü anlatıyor.

Mahpushane yönetimine alın tıpkı oyun süresince olduğunu itiraf etmesini istiyorlardı, fakat o dahi reddediyordu.

Üç adamın cinsel şiddetine uğradığını anlatıyor:

“10 zaman süresince dövdüler, giysilerimi parçaladılar. Sonraları iki saat sonsuz fırça sopasıyla atak ettiler. Bayıldığımda üzerime soğuk su döküyorlar ve baştan masanın üzerine yatırıyorlardı.”

İki kamer sonra tıpkı husus tekrarlandı.

Makarov saldırganlara 50 bin ruble (890 dolar) ödemeye zorlandı ve bu konuda konuşmasını çalmak amacıyla tecavüze uğradığını düşünüyor.

Makarov, BBC’ye saldırı sırasında görüntü kaydı yapıldığını bile anlattı. Mahkumlar bu tuhaf aşağılayıcı görüntülerin sızdırılmasının benzeri şantaj unsuru yerine kullanıldığını biliyor.

Tecavüzcüler, eksantrik mahkumlardı amma Makarov ve sair mahkumlar bu kişilerin dam yönetiminin talimatı ve onayıyla debi ettiğinden hiç kaygı duymuyor.

İşkence sırasında çığlıklar duyulmasın diye çokça gürültülü müzikler çalındığını söylüyorlar.

Görüntüler lacerem sızdırıldı?

Güzeşte yıl Saratov cezaevinde çekilen görüntüler yine sakat tıpkısı mahkumun sebebiyle yayınlandı.

Sergey Savelyev onlarca mahkuma yapılan işkence ve aşağılamanın görüntülerini cezaevinden çıkarmayı başardı.

Personel sıkıntısı yaşanan cezaevinde bire bir müddet düzenlilik bölümünde çalıştırıldığı üzere görüntülere ulaşabilmişti. Gardiyanların kullandığı başa takılan kameralardaki görüntüleri izlemesi ve arşivlemesi istenmişti.

Savelyev BBC’ye, gardiyanların mahkumlara azap yazmak kadar ‘kalıntı işlerini’ başka mahkumlara devretme ettiklerini ve kameraları onlara vererek kaydettirdiklerini anlattı.

Anlattıklarına göre “düzenlilik bölümünün şefi başa takılan kameralardan verilmesini istiyor”, henüz sonraları bu kayıtların bazılarını kaydetmesi ve ara sıra de elan eğin düzey personele gösterilmek amacıyla tıpkısı hard diske geçirilmesini istiyordu.

Kapalı kapılar ardında azgın şeyler yaşandığını anladığı ahit dosyaları kopyalayıp saklamaya başladı.

Gardiyanların yapışkan işlerini yaptırdığı mahkumlar

Savelyev, gardiyanların bu soy işleri yaptırdığı kişilerin, yol suçları işlemiş yoğun mahkumlar olduğunu anlatıyor.

Cezaevinde uzun yıllar kalacakları için yönetimden kâh tavizler koparabilmek, henüz şen edebilmek üzere bu soy şeyleri düzenlemek işlerine geliyor.

İnsan hakları gönüllüsü Vladimir Oseçkin’in oluşturduğu Gulagu.net ünlü sitede yayınlanan videolarda işkencecilerin izlediği yöntemler ve bunları yapmaya hangi büyüklüğünde alışkan oldukları görülüyor.

Oseçkin, “Birbirleriyle işaretle anlaşıyor, eşgüdümlü tıpkısı şekilde akım ediyor, konuşmadan ne yapacaklarını biliyorlar çünkü çok mücerrep tıpkısı dizge süresince debi ediyorlar. Tıpkısı klipte adamlardan biri ezinç yapılan kişinin, taarruz edilebilmesi üzere bacaklarının açılması amacıyla işaret verdiği görülüyor” diye anlatıyor.

Savelyev’in kanıtları sızdırmasını takiben altı mahkum gözaltına makbuz fakat değme şeyi inkar ettiler.

İki kamer sonradan Saratov mahpushane hastanesinin müdürü ve müdür yardımcısı birlikte gözaltına makbuz.

İkisi dahi videolardaki işkencelerle ilgileri olmadığını söylediler.

Putin müdürü değiştirdi

Rusya Azamet Başkanı Vladimir Putin Rusya Cezaevleri Umumi Müdürü’nü değiştirdi ve değişimi çıkarmak için “sistemli önlemler” alınacağını söyledi.

Sabık kamer yasalarda yapılan değişiklikle güvenlik ve infaz yetkililerinin güçlerini kötüye kullanarak işkenceye başvurmasına sakil cezalar getirildi.

Ancak insan hakları grupları işkencenin ayrı aynı cürüm namına ukubet hukukunda meydan almadığına dikkat çekiyorlar.

Haddizatında Putin 2018 yılında, bu kez Moskova’nın kuzeyinde Yarovlav cezaevinde mahkumların şişman dövülmesine dair kanıtlar sızdırıldığında üstelik değiş vaad etmişti.

Yaroslav cezaevinin 11 personeli yargılanmış ve 2020 yılında cins olan yeryüzü bağan cezalara çarptırılmışlar, iki en son dozaj çıkışlı de beraat etmişti.

En birkaç 350 mahkuma işkence

Fakat ülkede bugüne büyüklüğünde yaşanan sunu balaban dam işkence skandalı Sibirya’nın Irkutsk bölgesinde ortaya daha çok.

2020 yılında Angarsk’taki 15 nolu cezeavinde mahkumların ihtarname eylemlerine eşit yetkililer özel harekat ekipleri çağırdı.

Yüzlerce mahkum iki ayrı bakı merkezine sevk edildi, burada gardiyanlar ve bambaşka mahkumların işkencesine maruz kaldılar.

İnsan hakları gönüllüleri bu olayda genişlik beş altı 350 mahkuma azap yapıldığını adisyon ediyor.

İşkence gören mahkumlardan biri olan Denis Pokusaev, “Eziyet neredeyse üç kamer kadar hafta sonları dış her zaman devam etti. Gülüyor, sonuç yiyerek seyrediyorlardı. Birine ellerine hangi geçirdilerse onla atak ediyorlardı, gardiyanlar zevkle izliyordu” diyor.

Davaların açılması bekleniyor

BBC Rusça, cezaevleri yetkililerinden işkence ve saldırı iddialarıyla ilgili düşün almak üzere başvurdu fakat yanıt alamadı.

Pokusaev bu olayda mağdur olduğu hukuken tescil edilen ve mahkemede ifade vermeyi akseptans eden 30 büyüklüğünde mahkumdan biri.

Soruşturmanın böylecene bir nice dava açılması bekleniyor.

Denis ve beş on özge bozuk mahkum yakında iki mapushane personeli aleyhine ifade vermeye hazırlanıyorlar.

Avukatlar, şikâyetçi ve tanıklardan tutkun yerine görülecek davada dışarı bilgelik vermemeleri üzerine üstenme alınmış.

Bu türel süreçlerin, anlamlı bir reformun yolunu açıp açmayacağı daha galiba değil.

Pokusaev bibi olanların travmasını atlatamadığını anlatıyor.

“Süratle rastgele zaman evimizin yakınındaki bir ormana gidiyorum. Orada nara nara haykırarak küfrediyorum. İçimdeki öfkeyi atabilmek için” diyor.

Fakat bire bir yandan üstelik adaletin tesisi amacıyla mücadele etmeye kararlı. Şayet insanlar cesaretini toplayıp konuşursa bunun mümkün olabileceğini düşünüyor.

“Şu anda Rusya’üstelik insanlar çıkıp her özdek söylemeye korkuyor. Bu yüzden hiçbir ilerleme sağlanamıyor” diyor.