Erke ve Tabiatıyla Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’daki eroin faciası üzerine TBMM’ye bilgi verdi. Dönmez, faciada yaşamını yitiren işçiler üzere, “adam başı mecmu 1,5 milyon liranın üstünde benzeri ifa yapılacaktır” dedi. Dönmez’in açıklamalarına reaksiyon gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
Enerji ve Bittabi Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Bartın’ın Amasra ilçesinde 41 işçinin ölümüyle sonuçlanan beyaz zehir faciasıyla ilişik zaman TBMM Genel Kurulu’nu bilgilendirildi. Dönmez, kısaca şunları söyledi:
“ELİM KAYMAKAMLIK: 14 Ekim Cuma akşamı saat 18: 10 sıralarında, Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) Amasra Müessesesi’nde ülkemizi kanun boğan dramatik bir beyaz zehir kazası meydana gelmiştir. Kaymakamlik haberini alır almaz İçişleri Bakanı’mız ve Himmet ve Sosyal Düzenlilik Bakanı’mızla alay malay fenomen yerine zeki ederek çalışmaları bizzat yerinde eş güdümlü ettik, bütün kurumlarımızı üstelik teyakkuz durumuna geçirdik. bahis konusu yoğun hadisenin, bataklık gazı gazının boşalmasına sadık namına grizu patlaması şeklinde meydana geldiği değerlendirilmektedir. Patlamanın peşi sıra galeride kısmi yangınlar oluşmuş, keza kömür üretiminin yapıldığı alanda de bölümsel göçükler meydana gelmiştir.
110 MADENCİ KARDEŞİMİZ ÇALIŞMAKTAYDI: Kazanın meydana geldiği 16: 00-24: 00 vardiyasında 110 madenci kardeşimiz çalışmaktaydı. İşletmedeki tahlisiye, yani kurtarma ekiplerimiz marifetiyle ivedilikle düzlük altında kontrol-kurtarma çalışmalarına başlanmıştır. TTK Amasra Müessesemizde 30 tahlisiyecimiz bulunmaktadır. Ayrıca Zonguldak, Bartın, Ankara ve Kütahya’dan de bütün 110 nefis ilave tahlisiye ekipleri, beyaz zehir ocağındaki kontrol-kurtarma çalışmalarında kayran altında görev almıştır. Bartın, Sakarya, Kütahya, Karabük, Zonguldak, Eskişehir, Bolu, Düzce, Kastamonu, Samsun ve Ankara illerinden 116 nefis AFAD taharri-kurtarma ekibi dahi çalışmalara destek yöneltmek için bölgeye irsal edilmiştir.
MÜESSESEDE ÜRETİME, FALİYETE DURULUK VERİLDİ: Madencilerimizden 58’i sağlıklı olarak tahliye edildi, ne eyvah kim 41 madenci kardeşimiz hayatını kaybetti, 11 madencimiz ise gaileli adına hastanelere sevk edildi. 6 madencimiz, Afiyet Bakanlığı’nın cankurtaran uçağıyla İstanbul Çam ve Sakura Kent Hastanesi’hangi gönderme edildi, mütezayit 5 gaileli madencimizin tedavilerine üstelik Bartın’da bitmeme edildi. Bugün bakımından takkadak İstanbul’da 6 madencimizin tedavisi devam ediyor, Bartın’daki bilcümle yanık madencilerimiz da hamdolsun taburcu oldu. Kazanın arkası sıra, 18 saat içerisinde kontrol-kurtarma faaliyetleri eksiksiz ve müessesede dahi üretime, faaliyete aleniyet verilmiştir. Yangının havayla irtibatını keserek söndürülmesi için iki noktadan baraj yapımı dahi tamamlanmıştır.
37 MADENCİYE 1 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI: TTK’nın 2010’dan bu yana yaptığı 677 milyon teklik yatırımın yüzdelik 33’ü hisse senedi güvenliğine ayrılmıştır. TTK’nın 5 müessesinden sunma küçüğü olan Amasra müessesine ise tıpkı yıllar beyninde 77 milyon lira yatırım yapılmıştır. Bu dahi yüzdelik 40’a karşılama etmektedir. İlgili yönetmeliğe bakarak gelişigüzel 250 çalışana aynı aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunluyken TTK Amasra Müessesemizde 580 çalışanımıza 16 aksiyon sağlığı ve güvenliği uzmanı görevlendirilmiştir. Apayrı benzeri ifade ile seçkin 37 madencimize benzeri gelişim sağlığı ve güvenliği uzmanı düşmektedir. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı marifetiyle mesai alanlarındaki hep aksiyon ve prosedür basamaklarının risklerinin gelişim güvenliği uzmanlarınca değerlendirilmesi zorunluluğu getirilmiştir ve bu kurumda icraat bile bu düzenlemelere göre yapılmaktadır.
EN SONUÇ DENETİM 21 AĞUSTOS’TA BAŞLADI: Türkiye’dahi umum madenleri denetlemekle görevli olan ve mevki genelinde risk gruplarını da dikkate alarak 8 bin denetim gerçekleştiren Maden ve Yer Yağı İşleri Umumi Müdürlüğü tarafından, saha altı kömür ocakları yılda bildirme az 4 nöbet denetlenmektedir. Bu kapsamda TTK Amasra Müessesesi’nin da bu sene yapılan dördüncü, yani sonuç yapılan denetimi 21-27 Ağustos tarihleri beyninde düz altı uzmanları yoluyla durumunda denetimi gerçekleştirildi. Bu denetimlerde ustalık ve idari düzenlemelere aykırı aynı kapı belirleme edilmemiştir. Ayrıksı denetimlere gelince, işletmenin eylül kocaoğlan içerisinde TTK İş Sağlığı ve Güvenliği Yetişek Kat Başkanlığı, yani bu bağırsak denetleme, maharet elemanları vasıtasıyla denetlendiğini gördük. Kezalik Emek ve Sosyal Asayiş Bakanlığı’nın hareket müfettişlerince da denetim yapıldı.
Kazanın arkası sıra başlayan adli ve yönetsel soruşturmalara gelince, olayın meydana geldiği evvel andan itibaren Bartın Cumhuriyet Başsavcılığı vasıtasıyla 6 müddeiumumi görevlendirilmek kanalıyla adli soruşturma başlatılmıştır. Bakanlığımız ile Çalışma ve Içtimai Düzenlilik Bakanlığı aracılığıyla antrparantez yönetsel, beceri soruşturma ve denetimler başlatıldı. Olayın umum boyutları ile açıklığa kavuşması için zaruri herhangi bir makule desteği ilişik denetleme birimlerine vereceğiz.
SAYIŞTAY RAPORUNA YANIT VERDİ: Kazanın yaşandığı ilk dakikalarda Sayıştay raporları kamuoyunda gündeme getirilmiştir. Konuyla ilgili adına bile bile evet üstelik yanlışlıkla ortaya atık iddialara uzaklık değirmek istiyorum. Sizin bile bildiğiniz gibi Sayıştay, TBMM yerine amme idarelerinin finansal hareketlilik, karar ve işlemlerini denetlemekle görevlidir. Çözme böyleyken 2017 ve 2019 yılları Sayıştay raporlarında düzlük alan ‘Solunabilir ve Patlayabilir Tozla Mücadele’ başlığı altındaki hususların dikkate alınmadığı iddiası ortaya atılmıştır. Bu iddiaya ilgilendiren ölçümler ve kontroller cümle yapılmakta ve mevzuatta belirtildiği seviyede tutulmaktadır. İkinci adına, Soma ve Ermenek kazalarından sonradan mevzuattaki düzenlemelere güvenerek TTK’de iyileştirmeler yapılmadığına dair iddialar ortaya atıldı. Bütün müesseselerde mevcut bütün 200 kilometrelik meydan altı açıklıklarında ‘hayat hattı’ kuruluş edildi. Düz altı ferdi kurtarma aracı peçe değiş istasyonları kuruldu. Bütün iş süreçleri için risk istimara yükümlülüğü getirilmiş, bu başlık gelgel vasıtasıyla titizlikle izlem edilmiştir. Düzlük altında bataklık gazı, müvellidülhumuza, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, flama ve hava hızını ölçen sensörlerin bulunması zorunluluğu de adına getirilmiştir. Antrparantez bağımsız milletvekili çalışan herhangi bir ekipte genişlik beş altı ayrımsız nüsha gezmen ölçüm cihazı üstelik bulunmaktadır. Antrparantez taşıyıcı danışma ve acil ikaz sistemi, tahlisiye cihazı, halk tipi yalım ve basınç ölçer, çoklu gaz analiz seti, merkezi doğal gaz strateji seti, exproof azrail, ana nefeslik aspiratör modernizasyonu, zatî müvellidülhumuza maskeleri, antistatik hisse senedi elbiseleri, basın solunum istasyonları, hudayinabit cuşiş itfa sistemleri, ikincil havalandırma pervaneleri kabilinden burada sayamayacağım lazım bireysel gerekse da sahaya yönelik bütün işlemler yapıldı.
VERİLER BİRBİRİNİ TEYİT EDİYOR: Düz altındaki hep himmet alanlarının hava antre ve çıkışını onaylamak ve denetlemek üzere altılı sensörler yapılış edilmiştir. Bu sensörler, değme müessesemizde kâin merkezi doğal gaz strateji birimlerinden izleme edilmektedir. Bunu şöyle açmak gerekirse müteharrik beher ekibin elinde gaz dedektörleri var. Ayrıca çalıştığı ortamlarda sabit organizasyon edilmiş dedektörler var. Bunlar vazıh ve ünlü ikaz yapıyor. Mahsus seviyelere geldiği ahit gaz miktarları, bunlar yapılıyor. Bununla birlikte yetinilmemiş, tıpkı sinyal hattı ile işletmenin üstünde merkezi doğal gaz takip sistemi kurulmuş, orada de sürekli operatörler bu durumu izliyor. Verilerden rastgele birisinde sürtüşme olması yerinde bile zaten birbiriyle teslim ediyorlar.
Üçüncü olarak, Sayıştay raporunda ‘Çalım Degaj Yönergesi hükümlerinin titizce uygulanması gerekmektedir’ ifadesi dahi kamuoyunda kayran aldı. Sayıştay’ın bulguları beyninde meydan alan Hava Degajman Yönergesi’hangi birlikte esasen bire bir şekilde uyma edilmektedir. 2020 yılı içerisinde Düzentileme ve Içtimai Güvenlik Bakanlığı hareket denetçilerince hava iş yerlerinde tekmil 26 teftiş yapılmış olup, bunun dört tanesi Amasra Taşkömürü Müessesi meydan şeş işletmelerinde gerçekleştirilmiştir. Gine bakanlığımıza sınırlı Eroin ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü görevlilerince kurum gelişim yerlerinde 45 denetim yapılmış olup, bunun 7’si Amasra işletme müessesi meydan altı aksiyon yerlerinde gerçekleşmiştir.
Sayıştay raporlarında bahsedilen hususla ilişik adına, gerçekte denetime yetkili olan MAPEG denetçileri ile Çalışma Bakanlığı hareket sağlığı ve güvenliği denetçileri yoluyla herhangi bir tespitte üstelik bulunulmamıştır. Kazanın olduğu dönem, Sayıştay raporundaki ifadeler çarpıtılarak, kömürün içerisinde kayran alan metan gazı miktarı, çalışılan ortamda faziletkâr metan gazı tespit edildi şeklinde da lanse edildi. söz konusu rapor, o dolaşma bile açıklandığı üzere tamamen yanlıştır. Kömürün içindeki metan miktarı ile ocaktaki havalandırma içerisindeki bataklık gazı oranı birbirinden değişik konulardır. Grizu patlamaları, kömürdeki metan miktarı değil, ortamdaki çekicilik içerisindeki bataklık gazı yüzdesi ile ilgilidir. Adı sabık raporlar, TBMM KİT Komisyonu’nda de görüşülmüş, tezkiye dahi edilmiştir.
İHMAL VARSA GEREĞİ YAPILACAK: Delme ve patlamaya yönelik ortaya atık iddialara gelince, dünya genelinde düzenlenen madencilik faaliyetlerinin birçoğunda yelek ve patlatma yöntemi kullanılmaktadır. İşin gereği yerine minimal seviyede ve kontrollü adına ülkemizde de gine teknik düzenlemelere uyma edilerek uygulanmaktadır. Son olarak, beyaz zehir ocağının patlayacağı iddialarına de küşayiş vermek istiyorum. Vadi şeş birlik mücahede alanları ve methal-depar alanları bataklık gazı, oksijen, karbondioksit, karbonmonoksit, müvellidülma sülfür, şule ve çekicilik hızı ölçümleri ile 24 saat süresince daima izlenmekte ve bilgiler birlikte taşıt altına alınmaktadır. Yani o işletmemizde, aynı uçaklarda olduğu kadar kara kutumuz var. O ana büyüklüğünde gerçekleşen mecmu ölçümler, dun ve yukarıdaki görevlilerin arasındaki rastgele kabil telsiz ve telefon konuşması kayıt altında. Bunların kâffesi üstelik inceleme ve denetime bağımlı olacak. Tek endişeniz olmasın, genişlik ufak benzeri boşlama varsa gereği yapılacak.
Burada birisi kusurlu evet da aklı başında demedim. Yapılan ilk tespitleri sizlerle paylaşıyorum. Havadaki bataklık gazı gazı oranının yüzde 5 ila yüzde 15 arasında olması, arz ufak aynı alaz vb. ısı kaynağı ile temas etmesi halinde grizu patlaması meydana gelmektedir. Üç molekül ayrımsız arada olursa patlama oluyor. Aynı klasik yerine yanıcı husus kim burada bataklık gazı, gayr hava, bire bir özge üçüncüsü bile acımsı konu, yani ısı kaynağı. Ayrıca şu hususları dahi yayımlamak isterim kim İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’ne bakarak beyaz zehir gelişim yerlerinde ortamda yüzde 1 oranında bataklık gazı bulunması yerinde patlatma yapılmaz. Bunlar, mevzuatta saha düz eşik değerler. Yüzde 1,5 bataklık gazı varsa güvenlik gayeli hareketlilik kesilir, yüzdelik 2 bataklık gazı bulunması yerinde üstelik madenciler emek ortamından boşaltma edilir. Doğal Gaz izlem sensörleri ile birlikte ortamdaki gaz makul değerlerin üzerine çıktığında, biraz önce bile rapor ettiğim gibi ünlü ve entelektüel alarm verilerek çalışanlar uyarılmaktadır. TTK Amasra Müessesesi’ne kurulan sensörler ile metan oranı yüzde 1,5 değerine ulaştığında hem merkezi gaz strateji sisteminde hem dahi vadi altındaki sistemde sarı mum yanmakta, ünlü uyartı vermektedir. Akabinde merkezi doğal gaz izlem birimi marifetiyle ilişik birimler hemencek telefon ile bilgilendirilip bütün takibe alınmaktadır. Metan oranı yüzde 2 değerini bulduğunda düz altındaki sistemde ve saha üstündeki gaz izleme merkezinde kırmızı alarm devreye girer ve hemen ivedili nitelik prosedürü işletilmek yoluyla çalışanlar tahliye edilerek bozulmamış havaya çıkarılmaktadır.
PATLAMADAN ÖNCEKİ SON TAKDIR YÜZDE 1,69: Kazandan eski sonuç kayıtlar incelendiğinde, ortamdaki bataklık gazı gazı oranı önce yüzdelik 1,5 seviyesine nail, saat 18: 05 sularında güvenlik gayeli elektrik kesilmiştir. Saat 18: 09’birlikte ise akibet taşıt, havadaki bataklık gazı oranının yüzde 1,69 olarak ölçüldüğünü göstermektedir. 18: 09’dan sonra kayıt alınamadı. Tamam değerlendirmelerimiz o saatten bilahare, bu patlama 18: 10 sularında ulaştı. Patlama anındaki bataklık gazı seviyeleri, merkezi doğal gaz izlem sisteminde ölçülen bu. Şimdi teknik birimler, bilirkişiler, yukarıda kayıtlarda bu değerleri bir tane yegâne değerlendirecek.
KİŞİ BAŞI 1,5 MİLYON LİRA TAZMİNAT: Kaza sonrası yapılacak ödemelerden de bahsetmek istiyorum. Mesul kimse çıkartılacak ortaya, kimseyi da gizlemeyeceğiz. AFAD, TTK, Türk-İş Sendikası, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’mız ve Ocak ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’mız aracılığıyla kişi başına toplanmış 1,5 milyon liranın üstünde benzeri ifa yapılacaktır. Halihazırda bu ödemeler üstelik yapılmaya başlanmıştır. Gene kazanın meydana geldiği önceki andan itibaren devletimiz yekpare gelgel ve imkanları ile Bartın’daydı. Afiyet Bakanlığı’mız, 15 UMKE timi, 262 personel, 51 ambulans ile 2 uçak cankurtaran ile kazazedelerin önce sağlık müdahalesini ve hastanelere sevkini gerçekleştirmiştir. Mavera yandan az buçuk evvel üstelik tabir ettiğim kabilinden, şehitlerimizin ödemelerine başlandı. Proses sunu bodur süre içinde tamamlanacaktır. Şehitlerimizin emaneti bizimdir. Madenci kardeşlerimizin evlatları bizim emanetimizdir. Yetişek, keyif, iş bulma kabilinden müstelzim gelişigüzel nev desteği kendilerine vereceğiz.”
Fatih Dönmez’in açıklamalarına tepki gösteren CHP ve HDP milletvekilleri “İstifa edin” çağrısı yaptı.
